Konferencja Rower - współtwórca miasta. Polityka rowerowa a przestrzeń miejska 28.05.2012r.

Jak powstaje miasto? Co sprawia, że ludzie chcą w nim mieszkać i przebywać?  O tych i o wielu innych wyzwaniach współczesności dyskutowaliśmy 28 maja na konferencji naukowej „Rower - współtwórca miasta. Polityka rowerowa, a przestrzeń miejska".

Miasto to niezwykle skomplikowany organizm, który reaguje nanajmniejsze nawet zmiany w swojej strukturze. Dominujący w XX w. (w Krakowie - aż do XXI w.) modernistyczny wzorzec miasta zaburzył jego tkankę społeczną. Samotność samochodowych podróży, zakupy w anonimowych hipermarketach, czy wypoczynek jak najdalej od miasta sprawiły, że ludzie zaczęli się od siebie oddalać, a miasto zatraciło charakter pewnej wspólnej przestrzeni. W Europie Zachodniej zdano sobie z tego sprawę już 40 lat temu i zaczęto na nowo odkrywać miasto z jego tętniącymi życiem ulicami, wielofunkcyjnymi dzielnicami i silną siecią więzów społecznych.

Jak jednak przywrócić mieszkańcom zdegradowane przez samochody ogromne przestrzenie? Jak sprawić, by miasto przestało się rozlewać w kilometry przedmieść, a zamiast tego stało się zwartym, efektywnym i dobrze zorganizowanym organizmem? Okazuje się, że jednym z najlepszych narzędzi do naprawiania miasta jest rower. Dzięki rowerom ulice stają się cichsze, dzieci z powrotem mogą bawić się na ulicy, a lokalny biznes rozkwita. Rower to także doskonałe narzędzie budowania relacji społecznych - każda podróż to spotkanie z mijanymi ludźmi, wśród których zawsze znajdzie się ktoś znajomy.Doprawdy trudno zliczyć korzyści, jakie rower przynosi miastu, dlatego właśnie zaprosiliśmy na konferencję specjalistów z wielu różnych dziedzin - socjologii, psychologii, geografii czy inżynierii transportu. Bo rower to nie tylko doskonały środek transportu, to przede wszystkim twórca współczesnego miasta!

Cele:

  • Zapoznanie z problematyką transportu rowerowego w miastach
  • Promocja Święta Cyklicznego
  • Przekonanie urzędników miejskich do wprowadzenia w życie polityki rowerowej
  • Przedstawienie zalet transportu rowerowego w mieście
  • Wpłynięcie poprzez dyskusję z urzędnikami na politykę rowerowąw mieście
  • Wypracowanie nowych rozwiązań służących poprawie sytuacji rowerzystów

Cele projektu zostały zrealizowane przez:

Efekty:

  • Poszerzenie wiedzy i świadomości na temat efektywnego i przyjaznego dla środowiska systemu transportu, jakim jest ruch rowerowy. Uczestnicy wysłuchali wykładów wygłoszonych przez zaproszonych gości, a także mieli szansę zadawać pytania. Ożywione dyskusje były prowadzone również w czasie przerw.
  • Zmiana postawyurzędników względem problemu braku odpowiedniej infrastruktury dla ruchu rowerowego. Poprzez uczestnictwo w konferencji urzędnicy mieli okazję wysłuchać opinii specjalistów na temat transportu rowerowego. W ten sposób poznali zalety ruchu rowerowego oraz pozytywne aspekty promocji tego środka transportu w mieście.
  • Stworzenie płaszczyzny do debaty, wymiany doświadczeń i współpracy środowiska rowerowego, teoretyków i osób odpowiedzialnych za realizację projektów i tworzenie polityki rowerowej. Po raz pierwszy na jednej konferencji o transporcie rowerowym mówili przedstawiciele tak wielu różnych dyscyplin naukowych jak między innymi geograf, socjolog, psycholog oraz inżynier transportu. Przedstawiciel Politechniki Krakowskiej zadeklarował chęć pomocy przy tworzeniu i wdrażaniu nowych projektów. Spotkanie pozwoliło także na dyskusję i zaplanowanie zorganizowania spotkania przedstawiciela ZIKiT-u ze stroną społeczną, która była reprezentowana przez członkowie i sympatycy Stowarzyszenia Kraków Miastem Rowerów.


Konferencja naukowa „Rower – współtwórca miasta. Polityka rowerowa, a przestrzeń miejska" odbyła się 28 maja 2012 roku w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Została ona zrealizowana prze Koło Naukowe Meritum UJ oraz Stowarzyszenie Kraków Miastem Rowerów przy współpracy z Instytutem Spraw Publicznych UJ, Instytutem Europeistyki UJ, Instytutem Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Stowarzyszeniem Miasta Dla Rowerów oraz Stowarzyszeniem Federacją Zielonych – Grupa Krakowska.

Konferencja rozpoczęła się o godzinie 10.30 krótkim wstępem oraz powitaniem gości przez prowadzącą Aleksandrę Piotrowską. Pierwszy referat wygłosił dr Arkadiusz Kołoś, który  jest geografem transportu, zajmuje się problemami rozwoju i współczesnego funkcjonowania transportu miejskiego. Specjalizuje się zwłaszcza w zagadnieniach obsługi komunikacyjnej obszarów zurbanizowanych oraz planowania zorientowanego na transport. Tematem wystąpienia był „Zrównoważony system transportowy". Wykład ten stanowił wprowadzenie do tematyki całej konferencji i zapoznawał uczestników z wieloma pojęciami niezbędnymi do zrozumienia wpływu, jaki rowem może mieć na rozwój miasta. Zostały przedstawione także dobre i złe praktyki wprowadzania idei zrównoważonego rozwoju oraz statystki dotyczące poziomu motoryzacji w różnych krajach i miastach.

 

Kolejnym referentem był dr Paweł Kubicki z Instytutu Europeistyki UJ. Jest on socjologiem miasta i bada rozwój współczesnej kultury miejskiej. Szczególnie interesuje się tematyką tożsamości mieszkańców oraz wzajemnych relacji w obrębie miasta. Jego wystąpienie nosiło tytuł „Rower jako czynnik miastotwórczy". Były tu przedstawione wszystkie zalety, jakie transport rowerowy przynosi dla miasta. Rowerzyści są między innymi lepszymi klientami różnego rodzaju punktów usługowych, gdyż łatwiej jest im się poruszać pomiędzy nimi nie tracąc czas na szukanie miejsc parkingowych. Także pieniądze zaoszczędzona na paliwie można wydać na inne rzeczy. Obecnie to właśnie usługi utrzymują europejskie miasta. Jadąc na rowerze ludzi nie są od siebie oddzieleni jak w samochodzie i łatwiej jest im nawiązywać kontakt z innymi, a więc budować więzi i relacje społeczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie.

Ze względu na problemy z dotarciem pociągiem z Warszawy następnego z prelegentów wcześniej odbyła się przerwa kawowa. Po przerwie swój referat „Do szkoły na rowerze"wygłosił Jacek Grunt-Mejerze, psycholog transportu, doktorant na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Aby zachęcić ludzi do jazdy na rowerze należy zacząć już od najmłodszych lat. Niestety obecnie większość dzieci jest dowożona przez swoich rodziców do szkoły samochodem. Generuje to olbrzymi dodatkowy ruch. Także dziecko, które cały świat oglądało zawsze z za szyby samochodu najprawdopodobniej w przyszłości nie wybierze innego środka transportu. Został podany przykład szkoły w USA gdzie rodzice losowali godzinę o której mogą przywieźć dziecko do szkoły. Gdyby zrobili to jednocześnie całkowicie sparaliżowaliby ruch pod szkołą.

 

Następna prezentacja dotyczyła projekt „Nowa Krupnicza". Opowiedział o tym Jan Szpil, który jest koordynatorem akcji oraz prezesem stowarzyszenia Kraków Miastem Rowerów. Zajmuje się także organizacją Święta Cyklicznego i wielu innych inicjatyw poprawiających jakość życia w Krakowie. Pomysł na „Projekt Nowa Krupnicza" pojawił się wraz z organizacją „Park(ing)Day na ulicy Krupniczej w 2011 roku. Zakłada on oddanie ulicy pieszym, która w tym momencie służy za parking osobom przyjeżdżającym do centrum. Ze względu na niedużą szerokość samochody często blokują się na wzajem oraz nie pozwalają przejść pieszym, którzy z tego powodu zachodzą na jezdnie. Janek Szpil przedstawił cały proces jaki przeszedł projekt od pomysły do obecnych działań. O osiąganym sukcesie może świadczyć fakt, iż kilka dni temu Rada Dzielnicy I przegłosowała projekt usunięcia miejsc parkingowych z jednej strony ulicy w okolicach Teatru Bagatela. Nie zostały przedstawione dokładne plany gdyż o ostatecznym kształcie ulicy mają zdecydować mieszkańcy.


Kolejny społeczny projekt zmian w Krakowie przedstawił Marcin Wójcik. Jest on wydawcą bloga IBikeKraków.com oraz animatorem wielu inicjatyw urbanistycznych i ekologicznych. Zajmuje się edukacją nt. zrównoważonego rozwoju wśród uczniów i dorosłych. Zainspirowany przykładem Kopenhagi stara się przenieść wiele dobrych rozwiązań na grunt krakowski. Jednym z nich jest „Ulica Dietla jako bulwar". Wstępem do projektu były trzy filmy stworzone w USA pokazujące proces „odchudzania" ulic (http://ibikekrakow.com/2011/06/09/mba-odchudzanie-ulic/), uspokajaniu ruchu (http://ibikekrakow.com/2012/04/20/mba-uspokajanie-ruchu/) oraz likwidowania „miejskich autostrad"(http://ibikekrakow.com/2011/07/05/mba-likwidacja-estakad-i-usuwanie-autostrad-z-miasta-video/). Sam projekt jest dość łatwy i tani w wykonaniu gdyż zakłada pozostawienie na ulicy Dietla tylko jednego pasa ruchu dla samochodów. Na drugim powstałyby miejsca parkingowe oraz ścieżka rowerowa. W ten sposób zostałby uwolniony chodnik. Taka sytuacja pozwoliłaby na zwiększenie ruchu pieszego, rozwój usług oraz stworzenie reprezentacyjnego miejsca łączącego Starem Miasto i Kazimierz. Po zakończeniu prezentacji z małym opóźnieniem odbyła się następnie przerwa obiadowa.

 

Po przerwie wystąpił najbardziej znany działacz i ekspert rowerowy w Polsce Marcin Hyła. Jest on prezes stowarzyszenia „Miasta dla Rowerów", opracował  m. in.„Standardy techniczne dla infrastruktury rowerowej Miasta Krakowa" oraz jest odpowiedzialny za rowerową nowelizację Prawa o Ruchu Drogowym. Tematem wystąpienia była „Historia ruchu Miasta dla Rowerów w Polsce". Pierwsze ścieżki rowerowe na terenie Polski pojawiły się już w latach 30 w Poznaniu. Jeżeli chodzi o Kraków powstały one w latach 50 przy okazji budowy Nowej Huty. Kolejne próby rozwoju ruchu rowerowego pojawiły się dopiero w latach 90 jednak ze względu na opór władz miejskich oraz państwowych cały ten okres jest uważany za stracony. Ponowny rozkwit inicjatyw rowerowych nastąpił na początku XXI wieku i trwa do dziś. Miasta w Polsce zaczynają dostrzegać zalety roweru, a najlepszym przykładem jest Gdańsk.

Ostatni referat wygłosił dr inż. Andrzej Szarata, który jest inżynierem prognozowania ruchu oraz interesuje się modelowaniem ruchu wzbudzonego, analizą efektywności funkcjonalnej inwestycji infrastrukturalnych i studiami wykonalności. Pracuje w Katedrze Systemów Transportowych, Instytut Inżynierii Drogowej i Kolejowej, Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej. Temat wystąpienia był kontrowersyjny i brzmiał „Nie rozwijajmy infrastruktury rowerowej!".Jak się okazało dr Szarata był na sali jedynym uczestnikiem, który na konferencję przyjechał samochodem i jak przyznał obok motoru jest to jego główny środek transportu. Zaznaczył jednak przy tym, że jak najbardziej popiera ruch rowerowy gdyż jeden rowerzysta to jeden samochód mniej w korku.

 

Ostatnim elementem i podsumowaniem konferencji była debata, w której wzięli udział: ze strony miasta Krzysztof Migdał, Z-ca Dyrektora ZIKiT ds. Inwestycji, ze strony ekspertów dr Paweł Kubicki oraz dr Andrzej Szarata, ze strony społecznej Marcin Wójcik. Moderatorem debaty była dziennikarka Gazety Wyborczej Barbara Suchy. Uczestnicy odpowiadali na pytania prowadzącej oraz uczestników z sali. Najwięcej uwag było kierowanych do przedstawiciela ZIKiTu. Mimo, iż dyskusja była bardzo zagorzała, niestety ze względu na ograniczony czas musiała zostać przerwana. Uczestnicy kontynuowali ją jednak jeszcze dłuższy czas poza salą konferencyjną.

Podsumowując, na Konferencji „Rower - współtwórca miasta" zjawiło się około 50 uczestników, którzy wysłuchali wypowiedzi 7 prelegentów. Wniosek który płynie z  konferencji jest taki, iż należy zacząć jak najszybciej stawiać w mieście na rower, gdyż bez tego za kilka lat Kraków może mieć olbrzymie problemu transportowe oraz inne negatywne efekty z tym związane.

Tekst: Paweł Chałupczak

Zdjęcia: Agnieszka Pudełko

Osoby zaangażowane w przygotowanie konferencji: Paweł Chałupczak, Agnieszka Matuszczak, Aleksandra Piotrowska, Barbara Witkowicka, Agnieszka Pudełko, Katarzyna Adamczak, Patrycja Prostak, Urszula Rząd.